آشنایی با قاریان مصر : استاد «محمد احمد بسیونی»

استاد بسیونی در سال ۱۳۳۰ ه.ش. در کشور مصر به دنیا آمد و با کمک پدر از کودکی به آموزش علوم قرآنی پرداخت . او در سن ده سالگی حافظ قرآن شد . سرانجام پس از آموزش ابتدایی وارد دانشگاه الازهر شده در دانشکده علوم دین به تحصیل پرداخت و پس از فارغ التحصیل شدن در همان جا به تدریس علوم دینی همت گماشت . استاد بسیونی از همان سن ۱۲ سالگی قرائت و تلاوت قرآن را در مجالس و محافل آغاز کرد . او در سن ۲۴ سالگی وارد صدا و سیمای کشور مصر شده و اکنون حدود ۱۳ سال است که در دانشگاه الازهر به تدریس اشتغال دارد .ایشان در سخنان خویش به این نکته اشاره داشتند که قاریان ایرانی از حیث تلاوت قرآن بسیار زیبا تلاوت می کنند اما نکته ای که مورد توجه قرار دهند این است که در راستای تمرینات خویش از حفظ قرآن نیز غفلت نورزند . استاد همچنین در سخنان خویش به قاریان قرآن توصیه کردند از نکاتی که برای صوت شخص مضر می باشد پرهیز کنند . از جمله این نکات چیز های بسیار گرم و بسیار سرد است . همچون نوشابه سرد در روزهای تابستان یا منتقل شدن به صورت ناگهانی از یک مکان سرد به یک مکان گرم .ایشان در رابطه با استفاده موسیقی در قرآن عقیده داشتند که باید بر طبق معانی از موسیقی مشابه معنا استفاده کرد . فی المثل در آیات وعید دستگاه صبا مناسب است . زیرا این دستگاه با حزن همراه می باشد و این حزن باعث می شود که مستمع در صورت گناهکار بودن از خوف و عذاب الهی اشک بریزد . یعنی میان آهنگ قرآن و معانی هماهنگی و تناسب ایجاد کند . البته چنین مسئله ای در رابطه با تمام دستگاه های قرآنی صدق می کند .استاد می گوید : « اسامی این دستگاه ها بر اساس تناسب با صدای قاری از لحاظ طبقات صوتی فرق دارد . بنابر این قاری کسی است که بتواند پس از شناخت خوب و دقیق دستگاه ها آن ها را به نحوی صحیح وحکیمانه در جای خود ارائه نماید و این طبیعتاً به وضعیت روحی افراد بستگی دارد . اجرای این دستگاه ها باید به گونه ای باشد که اگر قاری در یک دستگاه معینی به تلاوت پرداخت مستمع خسته نشود و حتی اشتیاق آن داشته باشد که یک بار دیگر بدان گوش فرا دهد . چنین امری طبیعتاً مستلزم تلاش و وقت زیادی است . باید به گونه ای عمل کرد که قاری وضعیت خود را سنجیده و سپس مطابق با آن در طبقات بالا به تلاوت بپردازد . قاری باید چنان تلاوت کند که اگر در یک دستگاه به تلاوت بپردازد تنوع و نظم خاص را در آن دستگاه رعایت کند » .

استاد اضافه می کند : « مجموع آن دستگاه ها ۸ دستگاه می باشد و چنانچه قاری قرآن ۳ تا ۴ دستگاه را در یک تلاوت پیاده کند مکفی است . چنانچه با دستگاهی تلاوت خود را آغاز می کنیم بهتر است با همان دستگاه نیز به پایان رسانیم تا آنکه تناسب در تلاوت رعایت شود » . ایشان در ادامه سخنان خود پیرامون مهارت اساتید مصر در زمینه موسیقی قرآن می گوید : « اکثر آنها دستگاه های موسیقی را به خوبی می دانند و تواشیح تاثیر بسیار در موسیقی دارد. امثال شیخ احمد نداء شیخ طه الفشنی مهارت بسیار در موسیقی دارند . همچنین استاد فقید شیخ مصطفی اسماعیل در این زمینه استاد بودند » .

وی می گوید قرآن کریم در تمام دنیا دارای اهمیت و ارزش خاصی است . ایشان به کشورهای اروپایی از جمله ایرلند شمالی و جنوبی لندن و کشورهای دیگر مسافرت کرده اند . و در سال ۱۳۶۸ به همراه استاد راغب مصطفی غلوش برای اولین بار به ایران مسافرت کرده در شهرهای مختلفی به تلاوت پرداختند . در سال ۶۹ استاد مجدداً به ایران مسافرت کردند و او همواره از عشق وعلاقه وافر مردم ایران به قرآن یاد می کند . ایشان می گویند : عزیزان ایرانی درست به همان دستگاهی که قاری تلاوت می کند به همان دستگاه وی را مورد تشویق قرار می دهند و این از مواردی است که در کشورهای دیگر به چشم نمی خورد . استاد همواره از خاطرات سفر خود به ایران به عنوان بهترین خاطرات زندگی خویش یاد می کند .

محمد احمد بسیونی ( مصاحبه )
س۱- استاد؛با عرض سلام و خوش آمد خدمت شما،خواهش می کنم خودتان را بطور کامل معرفی فرمایید ضمن اینکه خواهید فرمود که چند سال دارید و شغل شما چیست؟
ج:بسم الله الرحمان الرحیم- اسم من محمد احمد بسیونی و قاری مصر هستم که در صدا و سیمای کشور مصر،قرآن تلاوت می کنم و در حدود چهل سال دارم.
س۲- استاد،بفرمایید در چه سالی شروع به تلاوت و حفظ قرآن کریم نمودید و در چه سنی بودید که وارد رادیو و تلویزیون شدید؟
ج:در واقع،پدر بنده که حافظ قرآن و دارای صدای زیبایی می باشد با پیشنهاد یکی از دوستانش مرا از کوچکی به محافل قرائت قرآن می برد و بنده قرآن را تحت نظارت و رعایت پدرم حفظ نمودم در حالی که ۱۰ سال بیشتر نداشتم و مرا به دانشگاه الازهر وارد کرد تا اینکه بنده تا سطح لیسانس در آنجا درس خواندم و این سطح در مصر به عنوان یک سطح عالی به شمار می رود یعنی در واقع بنده فارغ التحصیل از دانشکده اصول دین در دانشگاه الازهر می باشم . زمانی که تلاوت قرآن را شروع نمودم ۱۲ سال سن داشتم و همینطور مراحل بالاتر را به همراه پدر خود و اساتید محترم و فاضل خویش طی می نمودم تا اینکه وارد صدا و سیمای کشور مصر شدم ؛ و در این مقطع بنده ۲۴سال سن داشتم یعنی در حدود ۱۶ سال پیش . و هم اکنون مدرس علوم دینی در دانشگاه الازهر مصر و قاری قرآن می باشم و در واقع حدود ۱۳سال است که در دانشگاه الازهر در علومی که در دانشگاه وجود دارد تدریس می کنم .
س۳ـبفرمایید نظر شما راجع به تلاوت قاریان ایرانی چگونه است ؟ چنانچه پیشنهاد خاصی دارید در این زمینه خواهش می کنم که بفرمایید .
ج: حقیقت مطلب این است که هنگامی که تلائت قرآن قاریان ایرانی را استماع می کنم بسیار خرسند و خوشحال می شوم بخصوص که بسیار علاقه می ورزند نسبت به تلاوت قرآن و نیز قریان و اساتید قرآن کریم به ویژه اساتید معروف مصری که مرحوم شده اند مانند استاد شیخ مصطفی اسماعیل . و نیز بسیار خرسند گشته ام هنگامی که متوجه شدم بسیاری از قاریان ایرانی از شیخ مصطفی اسماعیل تقلید می کنند . واقعااو استادی بزرگ بود و ایشان موهبتی بود که خداوند متعال برای ما عطا کرده بود و ما و بسیاری از قراء از ایشان بسیاراستفاده می نمودیم ایشان دارای صوتی نیکو و فن بدیع و جالبی در دستگاه های موسیقی و تلفظ و ادائی عالی بود . اما نکاتی درباره عزیزان قاری ایرانی به نظر می رسد و آن اینکه این عزیزان اکثرشان از روی قرآن تلاوت می کنند و حال آنکه لازم است قرآن را حفظ نمایند و مسئله حفظ قرآن برای این عزیزان لازم است . امیدوارم در ملاقات بعدی و سفربعدی چنانچه به جمهوری اسلامی ایران سفری داشته باشم تلاوت ایشان را از حفظ ملاحظه نمایم . از خداوند متعال می خواهم ایشان را در حفظ قرآن کریم یاری بخشد و تلاوت آنها را از حفظ و ذهن قرار دهد . و دیگر اینکه باید بگویم : البته این سؤال را بشیتر از بنده داشتند آن چیزی که در تحسین صدای آدمی تاثیر می گذارد روی حفظ و نگهداری از صدا و صوت است اینکه سرما نخورد و پرهیز کند از چیزهایی که برای صدا مضراست مثل چیزهایی که بسیار گرم است و بسیار سرد مانند نوشابه سرد در روزهای گرم تابستان منتقل شدن از یک مکان گرم به مکان سرد به طور ناگهانی که البته بنده این اواخر دچار سرماخوردگی شدم و موجب ناراحتی بنده شد بدین جهت نتوانستم بسیار استفاده برسانم . و در ایران اسلامی بسیار از زیارت رهبر معظم انقلاب حضرت ایهالله خامنه ای خوشحال شدم و با وجود ایشان در آن حسینیه فیالواقع بنده احساس می کردم ملائکه سماء در حال چرخش و گردش هستند . و این رهبری که مردم او را دوست دارند و بنده ایشان را از جان ودل دوست می دارم و اهل قرآن همگی او را دوست دارند ودر آن مجلس روحانی که ایشان حضور داشتند تابحال در هیچ جا ندیدم امیدوارم موفق باشند و خداوند سلامتی و عافیت به ایشان عنایت فرمایند .
س۴ـاستاد نظر خودتان پیرامون این شوق و احساسات پر شور مردم نسبت به قرائت رآن بخصوص در شهرهای تهران ؛قم و مشهد مقدس را بفرمایید چگونه بوده است ؟و آیا شما چنین جمعیتی با چنین علاقه ای نسبت به قرآن در دیگر کشورهایی که به آنجا سفر کردید سراغ دارید یا خیر؟
ج:در واقع قرآن کریم در تمام دنیا دارای اهمیت و ارزش خاصی است،بنده به اروپا سفر نموده ام بخصوص به لندن رفتم و نیز به ایرلند شمالی و جنوبی و اماکن دیگر این مطلب وجود دارد که هیچ جا مثل ایران این احساس حماسی و شور و شوق خاص وجود ندارد نسبت به قرآن کریم.بخصوص این نکته جالب است که عزیزان ایرانی به همان دستگاهی که قاری تلاوت می کند به همان دستگاه او را مورد تشویق قرار میدهند و این از مواردی است که در کشورهای دیگر به چشم نمی خورد.
س۵- استاد،اشاره ای داشتید در مورد موسیقی و آیا در تلاوت قرآن بهتر است موسیقی مورد استفاده قرار گیرد و شما بیشتر در تلاوت خویش از چه دستگاهی استفاده می کنید؟
ج:لازم است بدانیم که آهنگ و موسیقی قرآن کریم منحصر به فرد است و با آهنگ و موسیقی و آواز بسیاری دارد و لذا جهت هر دستگاهی منزلتی هست مختص به خود و معانی قرآن.و لذا معمولاً در آیات وعید دستگاه صبا مناسب است زیرا این دستگاه با حزن تناسب دارد و این حزن باعث می شود مستمع در صورتی که گناه کار باشد از خوف خدا و عذاب و ملاقات با خدا بگرید.یعنی بین آهنگ قرآن و معانی آن هماهنگی ایجاد نماید و این مسئله درباره تمام دستگاههای موسیقی صدق می کند.اما اینجانب بحمدالله در تلاوتهای خودم،قریب به تمام دستگاهها را که با صدای بنده تناسب دارد مورد توجه قرار می دهم و این مطلب را تمام قراء و اساتید فن تجوید اذعان دارند.و بنده از برخی از عزیزانی که در فن موسیقی استاد هستند این دستگاهها را آموخته و اسامی این دستگاهها را و اینکه چگونه با صدای من تناسب دارند و طبقات صوتی فرق دارند و لذا قاری متحبر کسی است که این دستگاهها را خوب بشناسد و صحیح و حکیمانه هر کدام را در جای خود ارائه نماید . و این طبیعتاً به وضعیت روحی و مزاجی افراد بستگی دارد و ارائه این دستگاهها باید به گونه ای نباشد که اگر مثلاً قاری در یک دستگاه معینی تلاوت کرد،مستمع خسته شده و نخواهد حتی یک بار یگر بدان گوش دهد،و این طبیعتاً وقت زیادی را از برادران قاری ایرانی خواهد گرفت.به عنوان نمونه،ما مواردی از برادران قاری ایرانی مشاهده نموده ایم که وضعیت حنجره وی با دستگاهی که ارائه میداد تناسب نداشت یعنی بیش از حد از نظر صوتی بالا رفته بود . و لذا حتماً لازم است شخص قاری،استعداد خود را در ارتباط با قوت و قدرت صدا و حنجره خود بسنجد و سپس مطابق با آن وارد طبقات بالای صوتی شود.و بنده سعی می کنم این دستگاهها را به گونه ای ارائه کنم که اگر یک ساعت تمام مستمع،صدای مرا بشنود،خسته و آزرده نشود و این از فوائد موسیقی قرآن است و لذا ممکن است بنده نیم ساعت در یک دستگاه بخوانم اما خسته کننده نباشد به جهت اینکه ایجاد تنوع و نظم خاصی می کنم . مجموع این دستگاهها ۸ تا است چنانچه قاری قرآن ۳ یا ۴ دستگاه را در تلاوت پیاده کند،مکفی است؛غالباً چنانچه تلاوت کننده با دستگاهی شروع نماید بهتر است با همان دستگاه خاتمه دهد و علمای موسیقی اینگونه می گویند که تناسب حفظ گردد.
س۶- آیا قاریان مصری،دستگاههای موسیقی را خوب می دانند؟
ج:اکثریت آنها می دانند،و تواشیح تاثیر بسیاری در موسیقی دارد و امثال شیخ احمد نداء و شیخ طه الفشنی مهارت زیادی در موسیقی دارندو همچنین استاد بزرگ شیخ مصطفی اسماعیل استاد بود در دستگاههای موسیقی؛و ایشان بسیار می شنید صدای کسانی را که تواشیح می خواندند و از قدماء و کسانی که دستگاههای موسیقی را خوب آموخته بودند .
س۷- با تشکر از شما استاد بسیونی،در پایان اگر پیامی دارید بفرمایید .

ج:آرزوی سعادت و توفیق به برکت قرآن کریم برای شما و تمام ملت عزیز ایران دارم،انشاءالله در فردوس برین با یکدیگر ملاقات نماییم و تشکر می کنم از اساتید ایرانی و مسئولین رادیو قرآن که در تهیه برنامه زحمت زیادی می کشند و آرزوی سعادتمندی برای آنها دارم.

منبع : /www.iyqa.ir