آموزش تجـوید سطح 4 ؛ درس سوم، الف مقصوره و حروف والی

درس سوم، الف مقصوره و حروف والی
الف مقصوره:
الف مقصوره یعنی الف کوتاهی که آن را گاهی روی «و» می‌گذارند مانند ( زَکوة - صَلوة - حَیوة- غَدوة) که بدان "الف خنجری" هم می‌گویند و گاهی روی «ی» می‌گذارند مانند (کُبْری- صُغْری- اَلْقی- مُوسی) و در بعضی مـوارد روی حرف دیگر نیز قرار می‌گیرد ماننـد (هـذا و اُولـئِکَ)، همـچنین در زیر حروف نیز قرار می‌گیرد مانند (فی و سَمیعٌ)، که هرگاه روی حرف قرار گیرد تلفظ آن همان "صدای الفی" خواهد بود و اگر زیر حروف قرار گیرد تلفظ آن همان "صدای یائی" خواهد بود.
باید دانست گاهی دیده شده است که الف مقصوره روی حرفی قرار گرفته، در صورتی که مربوط به آن حرف نبوده بلکه ارتباط با حرف قبلی داشته است لذا باید دانست حرف مذکور خوانده نمی‌شود ولی کتابت به همین صورت می‌باشد مانند صَلوةً که در اینجا الف مقصوره روی حرف (واو) قرار گرفته در صورتی که مربوط به لام می‌باشد و (واو) در اینجا والی است.

حروف والی:

در تمام قرآن کریم حروف ( و– ا – ل – ی ) که روی هم "والی" گفته می‌شود هرگاه بدون حرکت دیده شوند خوانده نمی‌شوند، مانند "واو" در اُولئِکَ و "الف" در امَنُوا و "الف" و "لام" در وَالشَّمْس و "یاء" در مُوسـی و اَلْقی و هنگامی که گفته می‌شود حروف والی فقط 4 عدد هستند بدین معنا است که فقط همین چهار حرف می‌باشند که می‌توانند در قرآن کریم بدون حرکت دیده شوند و طبعاً غیر از این چهار حرف اگر حرفی در قرآن مجید بدون حرکت دیده شود قطعاً یک نوع اشتباه چاپی خواهد بود، یعنی حتماً باید متحرک باشد.

توجه مهم: حروف والی علاوه بر عدم حرکت، علامت ساکن را هم به خود نمی‌پذیرند و در غیر این صورت، از حالت والی خارج می‌شوند لکن می‌توان گفت حروف والی ذاتاً ساکن هستند چون هیچ گونه حرکتی را دارا نمی‌باشند.
- کلماتی همچون اِذا- غَفُورٌ- رَحیمٌ که در آنها صداهای کشیده به کار رفته است از آنجا که "1- ی- و" در آنها اثر گذار می‌باشند لذا نمی‌توان گفت که آنها والی می‌باشند بلکه از حروف مدّی محسوب می‌شوند.

تمرینات درس سوم
1- ده کلمه از قرآن یادداشت کنید که در آنها "الف مقصوره" به کار رفته باشد.

2- در بیست کلمه از قرآن کریم حروف والی را نشان دهید (برای هر حرف پنج کلمه)

www.almiqat.com