آموزش تجـوید سطح 4 ؛ درس پنجم، احکام تنوین

درس پنجم، احکام تنوین تــنوین یعنی صدا و حرکتی که از آن صدای نون ساکن شنیده می‌شود که همان "دو زِبَر" ، "دو زیر" و "دو پیش" است، مانند: مَثَلاً – غُلامٍ – سَلامٌ که باید اینطور بخوانیم:
مَثَلَنْ – غُلامِنْ – سَلامُنْ.
تنوین یکی از علائم اسم است که یا مفتوحه است مانند "عَزیزاً" و یا مکسوره است مانند "رَیْبٍ" و یا مضمومه است مانند "عَلِیٌّ" و هیچگاه با حرف "اَلْ" در یک کلمه جمع نمی‌شود، مثلاً صحیح نیست گفته شود "اَلْقَمَرٌ" و نیز باید دانست هرگاه کلمه‌ای به تنوین مفتوحه ختم شود در پایان آن کلمه، الف اضافه آورده و تنوین را بر روی آن الف می‌گذارند که همیشه تنوین متعلق به حرف ماقبل بوده و الف هیچ گونه نقشی ندارد، بلکه کتابتاً به کار رفته است مانند: غَفُوراً – حَلیماً– رِکْزاً که اول غَفُورْ- حَلیمْ - رِکْزْ بوده‌اند و فقط در هنگام قرائت قرآن هرگاه بخواهیم بر روی چنین کلماتی وقف نماییم باید با صدای الفی آنها را بخوانیم، یعنی بگوییم غَفورا – حَلیما– رِکْزا.
لازم به تذکر است که در سه مورد تنوین مفتوحه بدون الف اضـافی در پایان نوشته می‌شود که عبارتند از:
1- هرگاه تنوین مفتوحه روی تاء گِرد ( ةً ) قرار گیرد بدون الف اضافی نوشته می‌شود و در حال وقف یعنی هرگاه بخواهیم آن را ساکن کنیم به "هاء گِرد ساکن" (هْ ) تبدیل مــی‌گردد، مانـند "صَـلوةً" کـه می‌شود "صَلوهْ" و "زَکوةً" که می‌شود "زَکوهْ" و "کَلِمَةً" و "طَیّبَةً" که می‌شود "کَلِمَهْ و طَیِّبَهْ"
2- و نیز هرگاه تنوین مفتوحه روی همزه قرار گیرد بدون الف اضافی نوشته می‌شود، مانند سُوءً ، جَزاءً ، ظَمَأ ولی آن را هم در حال وقف با صدای الفی می‌خوانیم مانند سُوءا – جَزءا – ظَمَـا
3- هرگاه تنوین مفتوحه بر روی "ی" قرار گیرد مانند هُدیً – طُویً – ضُحیً – سُویً باز در حالت وقف به صدای الفی خوانده می‌شود مانند هُدی– طُوی– ضُحی– سُوی. لازم به ذکر است در این موارد تنوین مفتوحه متعلق به حرف قبل بوده و در حالت وقف، آن حرف به صدای الفی خوانده می‌شود که طبیعتاً "ی" والی می‌باشد مگر آنکه تنوین متعلق به خود حرف "یاء" باشد مانند هَدْیاً که در وقف هَدْیا می‌شود.