گزارشی از 30 دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم ایران (بخش اول)

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران با گذشت 30 دوره از آن به مسابقاتی مهم و اثرگذار در عرصه رقابت‌های قرآنی در سراسر دنیای اسلام تبدیل شده و بدون شک آرزوی بسیاری از نخبه‌های قرآنی دنیای اسلام حضور در این مسابقات است.
به مناسبت برپایی سه دهه مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران به 30 دوره برگزاری این رقابت‌ها نگاهی گذرا می‌کنیم. رقابت‌هایی که همه نوع برنامه‌ریزی را در سال‌های آغازین به خود دیده است، از برگزاری دو دوره در یک سال تا تعویق دوساله رقابت‌ها که البته این گونه برنامه‌ریزی‌ به دلیل اقتضائات خاص دوره‌های آغازین مسابقات و شرایط خاص کشورمان در آن زمان بوده است.

قرعه برگزاری اولین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران به نام بهمن‌ماه افتاد تا تقارن برگزاری این مسابقات با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی خاطر‌ه‌های به یادماندنی زیادی برای متسابقان از حکومت نوپای جمهوری اسلامی ایران بر جای بگذارد، رقابت‌هایی که با برگزاری‌اش نشان داد، مسئولان ایران اسلامی جایگاه ویژه‌ای برای این رقابت‌ها در نظر گرفته‌اند.

 حضور نمایندگان 12 کشور در حسینیه ارشاد
در این دوره از مسابقات که از 16 تا 20 بهمن ماه 1360 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، 24 قاری و حافظ از 12 کشور جهان شرکت داشتند و پنج داور خارجی به همراه چهار داور ایرانی قضاوت این مسابقات را بر عهده گرفته بودند و کشورهایی نظیر؛ بنگلادش، جمهوری عربی صحرا، الجزایر، سوریه، مالزی، هندوستان، لیبی، پاکستان، افغانستان، ایران، گینه و عراق در آن شرکت کردند.
سرانجام پس از چهار روز رقابت داغ و فشرده، نفرات برتر مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در رشته حفظ کل و قرائت مشخص شدند؛ در این دوره بخت با یکی از نمایندگان جمهوری اسلامی ایران یار بود و تنها یک مقام اولی آن هم در رشته قرائت نصیب ایران شد.
برگزیدگان دوره اول عبارت بودند از: محمد سالم الهروس از لیبی، محمد الحبش از سوریه، السعید خصیری از الجزایر؛ در رشته حفظ کل قرآن و در رشته قرائت هم افراد ذیل به عنوان نفرات برتر معرفی شدند؛ محسن خدام‌حسینی از جمهوری اسلامی ایران، محمد ابوسنینه از لیبی، محمد بن آونج طاهر از مالزی.

حضور بانوان در دومین دوره مسابقات
از اولین دوره تا دومین دوره مسابقات بین‌المللی‌ قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران بیش از یک سال به طول انجامید و پس از گذشت 416 روز از اولین دوره این رقابت‌ها، مسابقات بین‌المللی قرآن ایران این بار در فصل بهار و آغازین روزهای این فصل زیبا کلید زده شد تا متسابقانی از 13 کشور دنیا به رقابت با هم بپردازند.
از 12 تا 17 فروردین ماه 1362 باز هم حسینیه ارشاد تهران میزبان 30 متسابق قرآنی در دو رشته قرائت تحقیق و حفظ کل قرآن کریم بود. در این دوره به تعداد شرکت‌کنندگان دوره قبل شش نفر اضافه و به تعداد کشورهای حاضر نیز یک کشور اضافه شده بود؛ به لیست این مسافران خارجی مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران باید حضور چهار داور دیگر را نیز اضافه کرد، چهار داوری که به همراه پنج داور ایرانی به امر قضاوت رقابت‌ها پرداختند.
این دوره تفاوت دیگری با دوره اول و البته سایر ادوار داشت و آن هم حضور بانوان در این رقابت‌ها بود، حضوری که با کسب رتبه اول یکی از آنها در رشته حفظ کل همراه بود. بسیاری از کارشناسان قرآنی پس از سال‌ها برگزاری مسابقات به این یقین رسیده‌اند که جای بانوان البته به طور مجزا در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران خالی است، نتایج دومین دوره مسابقات در نهایت به این شرح اعلام شد؛ در رشته حفظ کل، ام‌‌الفخر علامه از ایران، عبدالحکیم محمد ملیطانی از لیبی و شیخ احمد غفیر از سوریه رتبه‌های اول تا سوم را به دست آوردند و در رشته قرائت نیز مرتضی‌ سادات‌فاطمی از ایران، عبدالحمید بشیر از لیبی و حسن مهدی از لبنان موفق به کسب رتبه شدند.

سومین دوره؛ کمترین تعداد کشورها در تمام ادوار
در سومین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران که از 12 تا 17 فروردین ماه 1363 برای سومین‌بار در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، 35 نفر از 11 کشور جهان شرکت داشتند و باز هم پنج داور خارجی به همراه چهار داور ایرانی قضاوت این مسابقات را بر عهده گرفته بودند.

در این دوره از رقابت‌ها متسابقان زائر حرم حضرت معصومه(س) بودند و با آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی نیز دیدار کردند. در این دوره واصف رضا خطیب از لبنان، شیخ احمد غفیر از سوریه و سید‌مهدی فاطمیان از ایران در رشته حفظ کل قرآن و هاشم روغنی از ایران، عبدالشکور فلاح از افغانستان و امدادالله ابو سعود احمد از هندوستان در رشته قرائت رتبه‌های اول تا سوم را به دست آوردند.

دوره چهارم؛ تأخیری دوساله در برگزاری مسابقات
چهارمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم پس از 730 روز مجدداً از 12 تا 17 فروردین ماه 1365 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، در این دوره متسابقان حضور پررنگ‌تری داشتند و 56 نفر از 19 کشور جهان برای محک زدن حفظیات و نیز قرائت خود به رقابت با هم پرداختند و باز هم چهار داور خارجی به همراه پنج داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده گرفته بودند.
در چهارمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران علی الحفاف نماینده کشور عربستان، آیت‌الله‌ خزعلی از ایران و توفیق رفیق مروش از لبنان در رشته حفظ کل و محمدکاظم محمد‌زاده از ایران، نور‌الدین بن ادریس از مالزی و عیسی احمد از زئیر در رشته قرائت قرآن کریم رتبه‌های برتر را از آن خود کردند.
در مراسم اختتامیه این دوره، متسابقان دیداری با بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران داشتند؛ امام خمینی(ره) در دیدار با متسابقان کشورهای اسلامی فرمودند: «قرآن یک سفره گسترده‌ای است که از ازل تا ابد از او همه قشرهای بشر استفاده می‌کنند»، در این دوره متسابقان بازدیدی از رادیو قرآن نیز داشتند.

کسب نخستین قهرمانی ایران در رشته حفظ توسط شهریار پرهیزکار
مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران در پنجمین دوره خود برای دومین بار از ابتدا، در بهمن‌ماه برگزار شد، در این دوره 45 قاری و حافظ قرآن کریم از 17 کشور جهان برای کسب رتبه‌های برتر این دوره از مسابقات بار سفر به ایران را بستند تا در زمستان برفی تهران رقابت پنج روزه‌ای را از 12 تا 17 بهمن ماه در حسینیه ارشاد آغاز کنند، در این دوره دو داور خارجی به همراه هفت داور ایرانی به امر قضاوت مسابقات پرداختند.
در نهایت نفرات برگزیده این مسابقات به ترتیب در رشته حفظ کل عبارت بودند از شهریار پرهیزکار از ایران، دکتر حفیجی از آفریقای جنوبی و محمد عبدالله از پاکستان و در رشته قرائت قرآن کریم نیز محمد‌حسین سعیدیان از ایران، نورالدین کنعان از تانزانیا و صلاح‌الدین الغزاوی از سوریه موفق به کسب رتبه‌های برتر شدند. این برای اولین بار بود که یک شرکت‌‌کننده آقا از جمهوری اسلامی ایران در رشته حفظ کل موفق به کسب رتبه اول می‌شد.
در این دوره متسابقان پس از پایان برنامه به دیدار امام خمینی(ره) شتافتند که آن پیر فرزانه در سخنانی فرمودند که «هیچ کتابی نظیر قرآن نیست و هیچ کتابی سابقه ندارد که این طور عرفان داشته باشد، اینطور فلسفه داشته باشد».

ششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن و دیدار آخر با معمار کبیر انقلاب
ششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم از 12 تا 17 فروردین‌ماه 1368 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، در این دوره 68 نفر از 25 کشور جهان شرکت داشتند که سه داور خارجی به همراه پنج داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
در این دوره از مسابقات الحافظ انصاری از هندوستان، کاظم بافتی‌گرامی از ایران و احمد عبدالفتاح شهاب از لبنان در رشته حفظ کل و حسن رضائیان از ایران، سید صداقت علی از پاکستان و حسین حمدان از لبنان در رشته قرائت قرآن کریم رتبه‌های اول تا سوم را به دست آوردند.

متسابقان در پایان رقابت‌ها با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) دیدار کردند؛ امام(ره) در سخنانی فرمودند که «ای حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های اهل تحقیق به پا خیزید و قرآن کریم را از شر جاهلان متنسک و عالمان متهتک که از روی علم و عمد به قرآن و اسلام تاخته و می‌تازند نجات دهید».

هفتمین دوره؛ سال 1368، برگزاری دو دوره در یک سال
هفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در اسفند‌ماه 1368 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد تا در یک سال دو دوره از این رقابت‌ها برگزار شود. در این دوره 49 نفر از 20 کشور جهان شرکت داشتند که پنج داور خارجی به همراه پنج داور ایرانی قضاوت این مسابقات را عهده‌دار شده بودند.
در این دوره در رشته حفظ کل نوری عواد العامری از عراق، استاد بن عبدالرحیم از سریلانکا و سعدالدین ساعت سلیمان از یوگسلاوی اول تا سوم شدند و در رشته قرائت قرآن کریم نیز محمد‌جواد پناهی از ایران، شرافت علی از آمریکا و احمد الصفار از عراق حائز رتبه‌های برتر شدند.

هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن و تأخیر مجدد در برگزاری
هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم از 13 تا 17 بهمن‌ماه 1370 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، در این دوره 49 نفر از 29 کشور جهان شرکت داشتند که شش داور خارجی به همراه هشت داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
نفرات برتر رشته حفظ کل محمد‌کاظم ‌بافتی‌گرامی از ایران، احمد الدباغ از عراق و طارق عبدالغنی دعوب از لیبی اول تا سوم شدند و برترین‌های رشته قرائت قرآن کریم نیز عبارت بودند از سیدحمید هروی از ایران، صلاح احمد یاموت از لبنان و شمس‌الدین از اندونزی. در این دوره شاهد حضور بیشترین تعداد شرکت‌کنندگان و کشورهای حاضر در رقابت‌ها از ابتدا تا دوره هشتم بودیم.

نهمین دوره مسابقات و مقام نخست مهدی قره‌‌شیخلو
نهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم این بار برخلاف ادوار گذشته از اول تا پنجم بهمن‌ماه 1371 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، در این دوره 32 نفر از 21 کشور جهان شرکت داشتند که چهار داور خارجی به همراه پنج داور ایرانی قضاوت این مسابقات را بر عهده گرفته بودند.
در نهایت و پس از پنج روز رقابت فشرده در رشته حفظ کل احمد الدباغ از عراق، محمد کمال هواری از سوریه و رضا عابدین‌زاده از ایران اول تا سوم شدند و در رشته قرائت نیز مهدی قره‌شیخلو از ایران، سید‌صداقت علی از پاکستان و محمد انس قبانی از سوریه موفق به کسب رتبه‌های برتر شدند، همچنین مراسم اختتامیه این دوره از مسابقات در حضور مقام معظم رهبری برگزار شد.

کوتاه‌ترین دوره مسابقات از لحاظ زمانی
دهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم برای اولین بار در دی‌ماه برگزار شد، ضمن این که در این دوره مسابقات در مدت سه روز رقابت‌های خود را به پایان رساندند تا این دوره از مسابقات لقب کوتاه‌ترین دوره مسابقات از لحاظ زمانی را از آن خود کند. حسینیه ارشاد تهران از 20 تا 22 دی‌ماه 1372 میزبان 55 نفر از 37 کشور جهان بود که دو داور خارجی به همراه شش داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.

در نهایت در این دوره از مسابقات جان حاجی جلندر از قطر، محمد التهامی الفلاقی از مراکش و محمد ترمیذی حاج محمود از مالزی در رشته حفظ کل اول تا سوم شدند و برگزیدگان رشته قرائت نیز عبارت بودند از محمد عباسی از ایران، عبدالباسط امام تومارا از فیلیپین و یاسین اسعدی از عراق، در این دوره از مسابقات نیز رهبر معظم انقلاب به ایراد سخنرانی پرداختند که گزیده‌ای از آن را می‌خوانید: «توصیه ما به پدر و مادرها این است که به آموزش قرآن در خانه نسبت به بچه‌ها اهمیت بدهند، بنده از پدر و مادر نوجوان‌هایی که قرآن را حافظند یا بعضی از قرآن را حفظند صمیمانه تشکر می‌کنم و خواهش می‌کنم پدر و مادرها قرآن را به فرزندان کوچکشان یاد بدهند».

بازگشت مجدد رشته تفسیر به مسابقات
مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران در یازدهمین دوره خود برای اولین بار از ابتدای برگزاری‌اش در دی‌ماه برگزار شد و 46 شرکت‌کننده از 31 کشور دنیا خود را به محل برگزاری این مسابقات در حسینیه ارشاد تهران رسانده بودند تا از 10 تا 14 دی ماه 1373 رقابت پنج روزه‌‌ای را برگزار کنند.
در این دوره هفت داور خارجی به همراه 12 داور ایرانی قضاوت مسابقات را برعهده گرفتند. این دوره یکی از معدود دورانی بود که نزدیک به 20 داور به امر قضاوت مسابقات مشغول بودند، در این دوره باز هم شاهد برگزاری مسابقات در رشته تفسیر قرآن کریم بودیم و در این بخش نیز نفرات اول تا سوم مورد تجلیل قرار گرفتند.
در نهایت و پس از پنج روز رقابت فشرده چهره برگزیدگان یازدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران مشخص شدند و در رشته حفظ کل به ترتیب، یوسف عبدالمجید از بنگلادش، کاظم بافتی‌گرامی از ایران و محمد ناجد از مراکش اول تا سوم شدند.

همچنین در رشته قرائت تحقیق قرآن نیز محمد‌رضا پورزرگری از ایران، محمد معروف از مراکش و سانتی بون مالرد از تایلند موفق به کسب رتبه‌های اول تا سوم شدند، همچنین در رشته تفسیر قرآن کریم نیز که به صورت چند دوره در میان برگزار می‌شد، خالد عبدالله یحیی از یمن، آمادو مامادو از پرتغال و عبدالسلام عجان از سوریه عناوین برتر را تصاحب کردند.

برگزاری دوازدهمین دوره مسابقات در فصل پائیز
دوازدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران این بار در آذرماه برگزار شد و متسابقانی از 28 آذر تا چهارم دی‌ماه 1374 در حسینیه ارشاد تهران گرد هم آمدند تا در نهایت بهترین حافظ و قاری را از بین 46 شرکت‌کننده از 35 کشور دنیا معرفی کنند، همچنین پنج داور خارجی به همراه 12 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند و در نهایت نیز دو برگزیده رشته‌های قرائت تحقیق و حفظ کل از جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند.

در این دوره از مسابقات محمد حاج‌ابوالقاسم از ایران، مصطفی غربی از مراکش و علاء بصری از عراق رتبه‌های برتر رشته حفظ کل قرآن کریم را کسب کردند، همچنین در رشته قرائت تحقیق نیز علی‌اکبر ملکشاهی از ایران، محمود الشملی از سوریه و محمد موسی احمد از فیلیپین مقام‌های اول تا سوم را کسب کردند.

سیزدهمین دوره مسابقات و رقابت هفت روزه متسابقان
مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران در سیزدهمین دوره خود باز هم در آذرماه برگزار شد. 75 شرکت کننده از 31 کشور جهان از 18 تا 24 آذرماه 1375 در حسینیه ارشاد تهران رقابت هفت روزه‌ای را آغاز کردند که داوری این مسابقات را شش داور خارجی به همراه هشت داور ایرانی برعهده داشتند.
از جمله کشورهای شرکت‌کننده در این دوره می‌توان به سوریه، پاکستان، تانزانیا، فیلیپین، بلغارستان، پرتغال، ترکیه، آفریقای جنوبی، چین، بوسنی و هرزگوین، لبنان و ... اشاره کرد.

در نهایت و پس از هفت روز برگزاری مسابقات، امیر آقائی از ایران، عدنان محمد سلیم سعدالدین از سوریه و فوذی بشیر مختار از لیبی حائزین رتبه در رشته حفظ کل قرآن شدند و در رشته قرائت تحقیق نیز محمد لطفی‌نیا از ایران، احمد سلیمان‌ یوسف‌زاد از افغانستان و لحم‌الدین مکابوآت از فیلیپین اول تا سوم شدند.

ظهور پدیده‌ای به نام کریم منصوری
چهاردهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران همراه شد با ظهور پدیده‌ای به نام کریم منصوری، قاری برگزیده‌ای که نوای شورانگیز تلاوت‌هایش نقشبند کلمات کلام‌الله وحی در دل هر شنونده‌ای می‌شد و از همان روز اول مسابقات بیشترین حدس و گمانه‌زنی‌ها بر اول شدن این قاری برجسته می‌چرخید. این دوره آخرین دوره‌ای بود که مسابقات در حسینیه ارشاد برگزار می‌شد.
در این دوره از مسابقات 41 کشور دنیا 86 قاری و حافظ کل قرآن خود را به مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران فرستاده بودند تا از ششم تا 12 آذرماه 1376 در حسینیه ارشاد تهران رقابت هفت روزه‌ای را برگزار کنند، این دوره نیز یکی از معدود ادواری بود که نزدیک به 20 داور به امر قضاوت رقابت‌ها می‌پرداختند، هشت داور خارجی به همراه 11 داور ایرانی این دوره از مسابقات را داوری کردند.

در نهایت نیز در رشته حفظ کل، عریف‌الدین معروف از بنگلادش، احمد سمره یاسین از امارات متحده عربی و امیر ناصر الفقیه از آمریکا موفق به تصاحب رتبه‌های برتر شدند و در رشته قرائت تحقیق نیز کریم منصوری از ایران، عبداللطیف داود از فیلیپین و سلیمان جعفری از افغانستان رتبه‌های اول تا سوم را به دست آوردند.

خداحافظی با حسینیه ارشاد/ برگزاری مسابقات در سالن اجلاس سران
مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران این بار و در پانزدهمین دوره در آبان ماه برگزار شد، 45 قاری و حافظ کل قرآن کریم از 22 کشور دنیا از 25 تا 30 آبان 1377 برای رقابتی شش روزه به ایران آمده بودند تا شاید بتوانند یکی از رتبه‌های برتر این مسابقات که حالا به یکی از مهم‌ترین رویدادهای قرآنی در سطح دنیا تبدیل شده بود را به دست آورند، در این دوره شش داور خارجی به همراه 10 داور ایرانی جهت قضاوت این مسابقات حضور داشتند.
همچنین برای اولین بار از ابتدای مسابقات، محل برگزاری آن از حسینیه ارشاد تهران به ساختمان تازه احداث شده سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی تغییر یافت تا شرکت‌کنندگان در فضای تازه‌تری رقابت‌های قرآنی خود را برگزار کنند. در این دوره از مسابقات در رشته حفظ کل قرآن کریم محمدجواد نعمت‌الهی از ایران، مصطفی حنفی محمدالقصاص از مصر و عبدالرحمان احمد المشاش از کویت اول تا سوم شدند و در رشته قرائت نیز مهدی صیاف‌زاده از ایران، شیخ احمد دویدار از آمریکا و محمد معروف محمدناجی از لبنان رتبه‌های اول تا سوم را به دست آوردند.