نگاهی به مسابقات بین‌المللی قرآن در جهان/ جایگاه ایران کجاست؟

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، شمارش معکوس برای برگزاری سی و یکمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران در حالی آغاز شده است که بسیاری از کارشناسان و شرکت‌کنندگان در این مسابقات بر این باورند که این مسابقات از لحاظ کیفیت و آیین‌نامه داوری یکی از معتبرترین مسابقات قرآن در سطح دنیا است. این کیفیت را بسیاری از حیث تعداد شرکت‌کنندگان در مسابقات و نیز تعداد کشورهای حاضر در آن عنوان می‌کنند.
مسابقاتی که حالا با گذشت 30 دوره  برگزاری به یکی از تأثیرگذارترین مسابقات بین‌المللی قرآن در سطح جهان تبدیل شده است و اینک آرزوی بسیاری از نخبگان حافظ و قاری قرآن حضور در این مسابقات است. اما ایران، تنها کشوری نیست که به برگزاری چنین مسابقاتی اهتمام ورزیده است، کشورهای دیگری نیز در گوشه و کنار دنیا برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا به زعم خودشان برگزارکننده یکی از مهم‌ترین مسابقات قرآنی در سطح جهان باشند.به بهانه برگزاری سی و یکمین دوره مسابقات جمهوری اسلامی ایران نگاهی گذرا به مهم‌ترین مسابقات بین‌المللی قرآن در سطح جهان داشته‌ایم که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

مالزی؛ بیش از نیم قرن سابقه در برگزاری مسابقات قرآن
معتبرترین مسابقات قرآن که در سطح جهان برگزار می‌شود و قدمتی بیشتر از نیم قرن را با خود به یدک می‌کشد، مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی است که تاکنون 55 دوره خود را پشت سر گذاشته است و امسال نیز شاهد برگزاری پنجاه و ششمین دوره آن خواهیم بود، مسابقاتی که از آن به عنوان قدیمی‌ترین مسابقات بین‌المللی قرآن در جهان یاد می‌شود با حضور بانوان و آقایان و تنها در رشته قرائت تحقیق برگزار می‌شود تا به این ترتیب در نوع خود به لحاظ تعداد رشته‌ها نیز کم نظیر باشد.
در آخرین دوره این مسابقات که در مرکز تجارت جهانی پوترا در کوالالامپور برگزار شده است، 77 شرکت‌کننده از 46 کشور جهان شرکت داشتند که 16 نفر از این تعداد را قاریان زن تشکیل می‌دادند. معمولاً مراسم افتتاحیه و اختتامیه این مسابقات با حضور پادشاه کشور مالزی و مقامات سیاسی و اجتماعی این کشور برگزار می‌شود.

اولین قاری ایرانی که در مسابقات قرآن مالزی بعد از انقلاب موفق به کسب رتبه اول شد، «عباس سلیمی» در سال 1358 بوده است، البته قاریانی همچون «عباس امام جمعه»، «علی سیاح‌گرجی»، «منصور قصری‌زاده»، «احمد ابوالقاسمی» و «سعید طوسی» توانسته‌اند رتبه نخست قدیمی‌ترین مسابقات بین‌المللی قرآن را به دست بیاورند. نکته جالب در این مسابقات که در نوع خود شاید یک رکورد هم به حساب بیاید کسب رتبه اول توسط یک پدر و پسر ایرانی است که با فاصله 14 سال از یکدیگر به دست آوردند. «مسعود سیاح‌گرجی» در سال 1380 و 14 سال پس از آنکه پدرش در این مسابقات اول شده بود، توانست آخرین رتبه نخست مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی را برای ایران به دست بیاورد.

حضور 150 نفر در مسابقات بین‌المللی قرآن در عربستان

اگر از لحاظ قدمت برگزاری مسابقات قرآن به بررسی این رویداد فرهنگی جهان اسلام بپردازیم مسابقات بین‌المللی قرآن در کشور عربستان دومین مسابقاتی است که در سطح جهان برگزار می‌شود. این مسابقات، اندکی متفاوت از مسابقات قرآن در کشورهای دیگر است، چرا که برخلاف مسابقات مالزی که در یک رشته برگزار می‌شود، مسابقات بین‌المللی قرآن در عربستان در پنج رشته حفظ کل قرآن با تجوید و تفسیر معنای واژگان، حفظ کل قرآن با تجوید، حفظ 20 جزء قرآن با تجوید، حفظ 10 جزء قرآن با تجوید و حفظ پنج جزء قرآن با تجوید برگزار می‌شود. 
این مسابقات تاکنون در 35 دوره برگزار شده است؛ سی‌ و‌ پنجمین دوره مسابقات بین‌المللی حفظ، تجوید و تفسیر قرآن کریم عربستان در محرم‌الحرام سال 1435(آبان ماه سال 1392) با مشارکت 150 متسابق از 61 کشور جهان برگزار شد، این مسابقات از حیث قدمت دومین مسابقات قدیمی در جهان در زمینه قرآن کریم است. البته نباید تعداد زیاد شرکت‌کنندگان در این مسابقات را نیز نادیده گرفت.

در این مسابقات در سال‌های اخیر به دلیل تنش‌های سیاسی نمایندگانی از ایران دعوت نشده است. شهریار پرهیزکار و علی مسیبی از جمله حافظان قرآن هستند که موفق به کسب عناوین نخست شده‌اند، همچنین کریم منصوری و عباس امام‌جمعه نیز در ادوار مختلف رتبه‌های دوم را برای کشورمان به ارمغان آورده‌اند.

باکیفیت‌ترین مسابقات بین‌المللی قرآن در ایران

بررسی مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران به این جهت پس از مسابقات مالزی و عربستان صورت گرفته است که از لحاظ قدمت در رتبه سوم مسابقات بین‌المللی قرآن در سطح دنیا است. مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران امروز، پنجم خردادماه 93، وارد سی و یکمین دوره خود خواهد شد، مسابقاتی که شاید از حیث قدمت برگزاری در رده سوم مسابقات بین‌المللی قرآن قرار داشته باشد، اما به گفته بسیاری از قاریان و حافظان شرکت‌کننده در این مسابقات از لحاظ کیفیت و کمیت شرکت‌کننده‌ها و بسیاری موارد دیگر در رده اول مسابقات بین‌المللی قرآن در سطح دنیا قرار دارد.این مسابقات هر سال و برای وحدت بین مسلمانان در عید مبعث پیامبر(ص) برگزار می‌شود، در این مسابقات به جزء چند دوره ابتدایی که نمایندگان کشورمان توفیق چندانی نداشتند، در سایر ادوار قاریان و حافظان ایرانی رتبه اول را به نام خود زده‌اند.از جمله برنامه‌های جذاب مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران دیدار متسابقان با مقام معظم رهبری و نیز بازدید از بیت امام خمینی(ره) در جماران است. این مسابقات در دو رشته قرائت و حفظ کل قرآن کریم برگزار می‌شود و در طول سالیان متمادی دارای تغییر و تحولاتی بوده است که از جمله آنها می‌توان به برگزاری مسابقات با حضور بانوان، برگزاری در رشته تفسیر قرآن کریم و ... اشاره کرد.

نگاهی به مسابقات بین‌المللی قرآن در مصر

شاید بسیاری این تصور را داشته باشند که کشور مصر با توجه به سابقه‌ای که در پرورش قاریان برجسته قرآن در جهان دارد، باید قدیمی‌ترین مسابقات قرآن را نیز داشته باشد، اما در این کشور که همه علاقه‌مندان به قرآن آن را به عنوان کشوری با قاریان برجسته می‌شناسند، تنها بیست و یک دوره مسابقات بین‌المللی قرآن برگزار شده است.
بیست و یکمین دوره این مسابقات فروردین ماه امسال با حضور 65 شرکت‌کننده از 50 کشور عربی و اسلامی در شهرک «نصر» قاهره برگزار شد. مسابقات بین‌المللی قرآن کریم مصر در دو سال گذشته به دلیل بحران سیاسی این کشور برگزار نشده است.
حفظ کامل قرآن با تجوید، ترتیل و شأن نزول آیات، حفظ کامل قرآن با تجوید، ترتیل و تفسیر جزء سی‌ام (ویژه عرب‌ زبان‌ها)، حفظ 20 جزء قرآن با ترتیل و تجوید جزء اول تا آخر جزء بیستم(ویژه غیر عرب‌زبان‌ها) و همچنین حفظ جزء بیست ‌و‌سوم تا جزء سی‌ام قرآن کریم (ویژه غیرعرب‌زبان) از رشته‌های مختلف مسابقات بین‌المللی قرآن کشور مصر است.در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم کشور مصر، نمایندگان کشورمان حائز چندین رتبه برتر شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به کسب رتبه نخست این مسابقات در سال 1376 توسط مهدی رجبی، کسب رتبه دوم توسط حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج‌ابوالقاسم در سال 1378 و کسب رتبه سوم توسط رضا دیانت در سال 1376 اشاره کرد.

اردن؛ برگزاری مسابقات مجزا برای بانوان و آقایان

کشور اردن از آن دست کشورهایی است که مسابقات بین‌المللی قرآن را در دو بخش بانوان و آقایان البته به شکلی کاملاً مجزا از هم برگزار می‌کند. این مسابقات در بخش آقایان تاکنون 21 دوره خود را پشت سر گذاشته است و دوره بیست و دوم آن نیز رمضان امسال برگزار می‌شود. از جمله قاریان ایرانی که در این مسابقات موفق به کسب رتبه شده‌اند می‌توان به محمدجواد نعمت‌اللهی، محمدصادق زارعان و غلامرضا اسکندری اشاره کرد.این مسابقات در بخش بانوان نیز اوایل ماه رجب امسال نهمین دوره خود را پشت سر گذاشته است. در آخرین دوره این مسابقات در بخش بانوان نماینده کشورمان موفق به کسب رتبه‌ای در این مسابقات نشد، این مسابقات دربخش بانوان در رشته‌های حفظ، قرائت و تفسیر قرآن و با نظارت «رانیا عبدالله»، همسر پادشاه اردن برگزار می‌شود.

لیبی و شرایط خاص برای حضور در مسابقات

کشور لیبی را هم باید یکی دیگر از کشورهایی به‌شمار آورد که در برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن حرفی برای گفتن دارد. این کشور تاکنون 9 دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم را برگزار کرده است، مسابقات بین‌المللی قرآن لیبی در رشته حفظ قرآن کریم برگزار می‌شود و نمایندگان کشورمان در این مسابقات در چندین دوره حضور داشته‌اند.
در آخرین دوره این مسابقات که آذرماه سال 92 برگزار شد، نماینده‌ای از کشورمان حضور نداشت. در این مسابقات 66 حافظ کل قرآن از 56 کشور آسیایی، اروپایی، آمریکایی و جهان عرب حضور داشتند. دهمین دوره این مسابقات امسال برگزار می‌شود. برای حضور در مسابقات بین‌المللی قرآن در کشور لیبی شرایط خاصی حاکم است که از جمله آنها باید به این موارد اشاره کرد؛ شرکت‌کنندگان در این رقابت‌ها نباید بیش از ۲۵ سال داشته باشند، شرکت‌کنندگان در رشته قرائت باید حافظ قرآن نیز باشند و شرکت‌کنندگان باید ملیت کشوری که نماینده آن هستند، داشته باشند.

مسابقات قرآن در تونس

کشور تونس در سال‌های اخیر خود را درگیر انقلاب و جریانات مربوط به بیداری اسلامی دیده است، اما با این وجود مسابقات بین‌المللی قرآن که در این کشور دارای سابقه‌ای چندین‌ساله است همچون گذشته برگزار شده است. با اینکه سابقه برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن در این کشور به سال‌های قبل از جریان بیداری اسلامی برمی‌گردد اما در مسابقاتی که بعد از جریان بیداری اسلامی،  برگزار می‌شود، ادوار قبل از جریان بیداری اسلامی را به حساب نمی‌آورند.
این مسابقات از ابتدا تاکنون 13 دوره را به خود دیده است، سیزدهمین دوره در تمام ادوار و چهارمین دوره بعد از جریان بیداری اسلامی مسابقات بین‌المللی حفظ و قرائت قرآن «جایزه تونس» از سیزدهم تا نوزدهم اردیبهشت‌ماه امسال در این کشور برگزار شد. در این دوره پیمان ایازی، در رشته حفظ کل قرآن به عنوان نماینده کشورمان حضور یافت که در پایان موفق به کسب رتبه‌ای نشد، وی دلیل موفق نشدن در این مسابقات را مربوط به بحث‌های داوری دانست است. محمود نوروزی که در رشته قرائت حضور داشت در نهایت به رتبه سوم دست یافت. شرکت کنندگان در رشته قرائت باید 15 جزء قرآن کریم را حفظ باشند. سیدمهدی تاجزاده، از جمله قاریانی است که موفق به کسب رتبه نخست این مسابقات شده است.

سوریه؛ دومین مقصد نمایندگان ایران برای کسب رتبه برتر
یکی از مسابقاتی که نمایندگان ایرانی حاضر در آن پای ثابت کسب رتبه بود‌ه‌اند، مسابقات بین‌المللی قرآن در کشور سوریه است، مسابقاتی که حالا دیگر به دلیل درگیری‌های داخلی این کشور عربی خبری از برگزاری آن نیست و مشخص نیست چه زمانی طول خواهد کشید تا مجدداً شاهد از سرگیری این مسابقات و هنرنمایی قاریان و حافظان ایرانی در آن باشیم.
این مسابقات در رشته‌های قرائت تحقیق، حفظ 10 جزء و حفظ کل قرآن کریم، در دو بخش بانوان و آقایان و عمدتاً در ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.
در این مسابقات رحیم خاکی، قاسم رضیعی، بهروز یاریگل، مرتضی رهنما، محمدمسعود عنایتی‌مقدم، سعید طوسی، سیدعبدالرضا معینی، سعید مهوشان، حجت‌الاسلام محمد حاج‌ابوالقاسم و ... در ادوار مختلف حائز رتبه‌های نخست آن شده‌اند تا پس از مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران، مسابقات سوریه دومین مسابقاتی باشد که قاریان ایرانی بیشترین‌ رتبه‌های اول را در آن کسب کرده باشند.
علاوه بر مسابقاتی که در این گزارش به آنها پرداخته شد کشورهای دیگری هستند که مسابقات بین‌المللی قرآن را نه در سطح مسابقاتی همچون مسابقات ایران و مالزی، برگزار می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به قطر، هند، امارات، عراق، روسیه و ... اشاره کرد.

با نگاهی به تعداد ادوار، تعداد شرکت‌کننده‌ها، رشته‌ها و کیفیت مسابقات در کشورهایی که مسابقات بین‌المللی قرآن ر ا برگزار می‌کنند می‌توان به این نتیجه رسید که مسابقات بین‌الملی قرآن جمهوری اسلامی ایران یکی از سه مسابقه معتبر در سطح دنیا است که پس از 31 دوره برگزاری توانسته است طرفدارنی را در بین جوانان علاقه‌مند به قرآن در سایر بلاد اسلامی دست و پا کند.